ΆρθραΑνάγνωση... Μια ξεχασμένη συνήθεια
Αυτή η απαξίωση του βιβλίου σαφώς συνιστά σημείο των καιρών, αυτών των δύσκολων καιρών γεμάτων ανακατατάξεων, μετασχηματισμών και ηθικού κατακερματισμού, και εκπορεύεται από μια «σύγχρονη» αντίληψη των πραγμάτων. Σύμφωνα με αυτήν διανύουμε την εποχή της ήσσονος προσπάθειας, του ελάσσονος κόπου, όπου τα αγαθά δεν αποκτώνται «κόποις» αλλά με την καταβολή των λιγότερο δυνατών σωματικών, πνευματικών ή ψυχικών δυνάμεων. Έτσι λοιπόν από τη διαμάχη λόγου και εικόνας στέφεται νικήτρια η εικόνα, γι΄αυτό και άλλωστε η κυριαρχία της τηλεόρασης ή του υπολογιστή είναι αδιαμφισβήτητη. Αν σε αυτά προσθέσουμε το χρησιμοθηρικό πνεύμα που κατατρύχει τις ανθρώπινες επιλογές, μπορούμε να εντοπίσουμε την αιτία των κακών. Ωστόσο η συνειδητή, εκούσια στροφή προς το βιβλίο, και δη το λογοτεχνικό, και η γόνιμη μελέτη του όχι μόνο αποτελεί επιτακτική ανάγκη, αλλά είναι, νομίζω, και το αντίδοτο στην καταστροφική πορεία του σύγχρονου πολιτισμού και στην απεμπλοκή από τη δίνη του επιφανειακού, του ρευστού, του εφήμερου. Εμείς οι ίδιοι οι δάσκαλοι συνηθίζουμε να προτρέπουμε τα παιδιά να διαβάζουν βιβλία. Ισχυριζόμαστε ότι με την ανάγνωση κατακτούμε βαθύτερα και ουσιαστικότερα το γλωσσικό μας όργανο, αποκτούμε ασυνείδητη αλλά σταθερή γνώση των συντακτικών και γραμματικών φαινομένων, «αισθανόμαστε» τη γλώσσα μας. Και φυσικά όλα αυτά είναι εντελώς ορθά. Αλλά ούτε κατά διάνοια δεν είναι επαρκή. Αυτό που αποκομίζουμε από την αδιάλειπτη επικοινωνία μας με τον κόσμο των βιβλίων υπερβαίνει κατά πολύ την άμεση, απτή ωφέλεια της γλωσσικής επάρκειας. Το βιβλίο σφυρηλατεί τις πνευματικές δυνάμεις του ανθρώπου, ευνοώντας την ανάπτυξη της σκέψης, της κριτικής ικανότητας , της αντικειμενικής, ορθολογιστικής θεώρησης των πραγμάτων με αποτέλεσμα την καταπολέμηση των προκαταλήψεων που δυσχεραίνουν την ανθρώπινη συμβίωση και κρατούν δέσμιο τον ανθρώπινο νου. Αποτελεί εστία προβληματισμού και πνευματικής αναζήτησης, ανοίγει παράθυρα στον κόσμο, προσφέρει πνευματική απόλαυση. Και συνεχίζω. Η ηθική θωράκιση του ανθρώπου είναι και αυτή απόρροια της εξοικείωσης με το βιβλίο. Η ανθρώπινη ψυχή εξευγενίζεται, καλλιεργείται, γίνεται φορέας ανώτερων πανανθρώπινων και διαχρονικών αξιών και ιδανικών που ναρκοθετούν την απάθεια και την αναλγησία. Αξιοσημείωτο είναι εξάλλου ότι φέρνει σε επαφή το νέο τόσο με τα σύγχρονα προβλήματα, όσο και με την πείρα του παρελθόντος, και κατά συνέπεια καθίσταται σαφές ότι συνιστά φωτεινό σηματοδότη που καθοδηγεί και ισχυροποιεί το άτομο με την ανάπτυξη γόνιμης εσωτερικής ζωής. Αν λοιπόν θέλουμε να αποφύγουμε την τελμάτωση, την ισοπέδωση και αν αναζητούμε σημεία αναφοράς και πίστης στις σύγχρονες μαζοποιημένες κοινωνίες, νομίζω ότι υπάρχει λύση: Ας ανοίξουμε ένα βιβλίο, ας αναζητήσουμε την πηγή έμπνευσής του, ας αναρωτηθούμε για τις συνθήκες γέννησής του, ας διεισδύσουμε στην ουσία του, στα βαθύτερα στρώματά του, ας αφεθούμε να παρασυρθούμε από τη μαγεία του, ας ταξιδέψουμε στο παράλληλο σύμπαν του, ας προβληματιστούμε, ας ασκήσουμε κριτική και γενικά ας διαβάσουμε….. |
Είναι κοινός τόπος πλέον ότι το αναγνωστικό κοινό περιορίζεται με ραγδαίους ρυθμούς. Οι στατιστικές μελέτες το επιβεβαιώνουν περίτρανα και τα αποτελέσματα των ερευνών στην κατηγορία των εφήβων και νεαρών ατόμων είναι αποθαρρυντικά. Εμείς οι εκπαιδευτικοί ερχόμαστε σε καθημερινή επαφή με την αγωνιώδη δήλωση των γονιών: «Τα παιδιά μας δε διαβάζουν εξωσχολικά βιβλία, αδιαφορούν για την προαιρετική γνώση που παρέχεται εκτός της σχολικής κοινότητας, αγνοούν την αξία λογοτεχνικού βιβλίου».
